Mensen die een product of dienst afnemen moeten daar voor betalen. Als dat betalen niet of niet op tijd gebeurt, kan de organisatie die nog geld krijgt een incassodienstverlener in de arm nemen. Zo’n incassodienstverlener moet daarbij mensen die geld moeten terugbetalen (schuldenaren) niet verder in de problemen brengen, door ze bijvoorbeeld agressief te benaderen of te hoge kosten in rekening te brengen. Daarom is er de Wet kwaliteit incassodienstverlening (Wki). Die wet moet zorgen voor een verbetering van de kwaliteit van de incassodienstverlening en het helpen terugdringen van de schuldenproblematiek in Nederland.
Werkwijze en ontwikkelingen
De Wki schrijft voor dat incassodienstverleners zich moeten inschrijven in een register. Dat mag pas als zij aan bepaalde eisen van betrouwbaarheid en kwaliteit voldoen (denk bijvoorbeeld aan een VOG). Zonder registratie mogen incassodienstverleners vanaf 1 april 2025 geen buitengerechtelijke incassowerkzaamheden meer uitvoeren. Voor nieuwe incassodienstverleners, die vanaf april 2024 actief zijn op de markt, geldt dat zij zich direct moeten registreren. Ook moeten incassodienstverleners aan kwaliteitseisen voldoen. Zo moeten ze heldere informatie geven, hun klantdossiers op orde hebben en netjes omgaan met mensen met een schuld. Hiermee wordt voorkomen dat (kwetsbare) mensen met een schuld het slachtoffer worden van ontoelaatbare incassopraktijken. Ook zorgt het feit dat incassodienstverleners zich allemaal moeten houden aan dezelfde kwaliteitseisen voor een gelijkwaardig speelveld. De Inspectie Justitie en Veiligheid (de Inspectie) is per 1 april 2024 de primaire toezichthouder op de incassomarkt. Zij kan handhaven op het moment dat incassodienstverleners zich niet aan de regels houden; zo kan zij bijvoorbeeld boetes opleggen.
Bij het toezicht op de Wki zijn ook andere partijen betrokken: Justis, Bureau Financieel Toezicht en de dekens. Alle betrokken partijen zijn met elkaar ook een samenwerkingsprotocol aangegaan.
De Wet kwaliteit incassodienstverlening is in mei 2022 aangenomen. Het besluit kwaliteit incassodienstverlening (Bki), met daarin de uitwerking van de kwaliteitseisen en bijbehorende Regeling, is in april 2024 in werking getreden.
Voor wie geldt de wet?
De wet geldt voor:
- Ondernemers die buitengerechtelijke (buiten de rechter om) incassowerkzaamheden uitvoeren;
- En dit doen namens een derde partij of nadat een vordering aan hen is overgedragen;
- En die schulden innen bij (natuurlijke) personen die wonen in Nederland. Hieronder vallen bijvoorbeeld ook vennootschappen onder firma of eenmanszaken.
Het gaat om een diversiteit aan ondernemingen. Denk aan incassodienstverleners, maar ook administratiekantoren, VVE-beheerders en BuyNowPayLater-bedrijven kunnen onder deze wet vallen als zij voldoen aan de bovenstaande eisen.
De Inspectie houdt toezicht op deze ondernemingen wanneer ze voldoen aan de bovenstaande eisen. Ook incassoadvocaten en deurwaarders moeten zich aan de Wki houden (muv de registratieplicht). De dekens houden toezicht op advocaten en Bureau Financieel Toezicht op deurwaarders die incassoactiviteiten verrichten.
Volgens de wet moeten incassodienstverleners zich inschrijven in een speciaal register: het Register Incassodienstverlening. Ook moeten ze aan bepaalde kwaliteitseisen voldoen. Zo moet hun administratie op orde zijn en moeten zij de mensen die schulden moeten betalen en ondernemers voor wie ze werken goed informeren.
Registratieplicht
Inschrijving in het register kan vanaf 1 april 2024. Screeningsautoriteit Justis beheert het register en controleert bij inschrijving of incassodienstverleners aan de in de Wki-gestelde eisen van betrouwbaarheid en kwaliteit voldoen. Een registratie is een jaar geldig en moet dus jaarlijks herhaald worden. Zonder registratie mogen incassodienstverleners vanaf 1 april 2025 geen buitengerechtelijke incassowerkzaamheden meer uitvoeren. Voor nieuwe incassodienstverleners, die vanaf april 2024 actief worden op de markt, geldt dat zij zich direct moeten registreren. Het register is openbaar en gratis in te zien. Zo kan iedereen controleren of een incassodienstverlener is ingeschreven. Mensen die een schuld moeten betalen aan een incassodienstverlener kunnen in het register nakijken of de incassodienstverlener een registratie heeft. Het is aan de schuldeiser om een geregistreerde dienstverlener in de arm te nemen.
Rol Inspectie JenV
De Inspectie JenV controleert vanaf 1 april 2024 dat aanbieders van buitengerechtelijke (buiten de rechter om) incassowerkzaamheden zich in de praktijk houden aan de wettelijke regels. Zo bekijkt de Inspectie of ze in het incassoregister staan. Vanaf 1 april 2025 is zo’n registratie verplicht. Anders mogen incassodienstverleners hun werk niet uitvoeren. Ook gaat de Inspectie na of zij zich houden aan de kwaliteitseisen die de Wki stelt.
Informeren, stimuleren, interveniëren
In 2024 is het toezicht vooral gericht op informeren, stimuleren en (waar nodig) interveniëren. Informeren betekent duidelijkheid geven over de spelregels van Wki, bijvoorbeeld door het publiceren van informatie. Stimuleren betekent uitleggen hoe de regels moeten worden nageleefd, bijvoorbeeld door het maken van een toetsingskader. Daarin staat hoe incassodienstverleners het beste kunnen voldoen aan kwaliteitseisen en waar de Inspectie op let bij een controle.
Waar nodig intervenieert de Inspectie, bijvoorbeeld bij ernstige overtredingen. Overtredingen die bijvoorbeeld veel schade toebrengen aan de (kwetsbare) consument of die ondanks waarschuwingen van de Inspectie voortduren, worden streng bestraft.
Kosten
De markt betaalt voor het toezicht en de handhaving. Deze kosten zijn voor een eenmanszaak €1.800 en voor alle overige bedrijfsvormen €7.400 op jaarbasis. Ook voor het register moet worden betaald. Een registratiebehandeling kost €2.200 en per bestuurder €600.