Uitvoeringsorganisaties die samenwerken op de terreinen van justitie en veiligheid, asiel en migratie zijn vanwege hun jarenlange problemen minder effectief dan ze zouden moeten zijn. Het gaat om hardnekkige tekorten aan goed toegerust personeel en aan middelen. Die gaan gepaard met risico’s voor de veiligheid, aldus de Inspectie Justitie en Veiligheid (Inspectie JenV) in haar Jaarbericht 2024.
De problemen doen zich voor bij vrijwel alle uitvoeringsorganisaties die onder haar toezicht vallen: politie, brandweer, crisisbeheersing, asielorganisaties, gevangeniswezen, jeugdorganisaties. Problemen bij de ene uitvoeringsorganisatie kunnen andere organisaties waarmee in een keten wordt samengewerkt raken. Ook kunnen problemen in een keten gevolgen hebben voor andere ketens. Of de rechtsbescherming van mensen die aan de zorg van de uitvoeringsorganisaties zijn toevertrouwd, kan in het gedrang komen.
Hoge werkdruk
De organisaties op het gebied van JenV en AenM kampen alom met een tekort aan goed toegerust personeel. Dat zorgt voor een hoge werkdruk bij medewerkers die bijvoorbeeld nauwelijks tijd hebben voor bijscholing. Hierdoor ontbreekt soms specialistische kennis, waardoor risico’s kunnen ontstaan. De Inspectie JenV ziet hierdoor knelpunten bij het delen van informatie en bij kennis over digitalisering. Niet alle relevantie informatie wordt bijvoorbeeld gedeeld met andere organisaties uit een keten omdat medewerkers menen dat de privacywetgeving dit verbiedt. Terwijl die vaak wel ruimte geeft om dat te doen.
Als een uitvoeringsorganisatie te weinig goed opgeleide medewerkers heeft of over onvoldoende informatie beschikt, kan zij mensen die van haar afhankelijk zijn niet goed helpen. Evenmin kan zij dan tijdig ingrijpen om incidenten voor te zijn. De Inspectie JenV zag dit onder meer in haar onderzoek naar een steekincident in een supermarkt op de Haagse Turfmarkt. Uit een ander inspectieonderzoek bleek dat niet alle zedenrechercheurs bij de politie voldoende zijn opgeleid om zedenslachtoffers op maat te helpen. Ook in de crisisbeheersing zijn organisaties onvoldoende toegerust voor toekomstige rampen en crises.
Problemen aankaarten
De Inspectie JenV signaleert met haar toezicht problemen maar zij wil ook bijdragen aan oplossingen. Zij kaart daarom de geconstateerde problemen ook aan bij de politiek en ambtelijk verantwoordelijken. Die kunnen immers met middelen of beleidsmaatregelen bijdragen aan verbeteringen die maken dat de uitvoeringsorganisaties hun werk kunnen doen. Die werkwijze heeft de Inspectie JenV ook voor de toekomst vastgelegd via het Meerjarenperspectief 2025-2028 dat ze vorig jaar publiceerde.
Met de inwerkingtreding van de Wet kwaliteit incassodienstverlening in april 2024 is de Inspectie JenV gestart met het daadwerkelijke toezicht op incassodienstverleners. Uit haar eerste onderzoeken blijkt dat de onderzochte incassodienstverleners zich niet aan de wet houden. Zij geven mensen met een schuld bijvoorbeeld niet de juiste informatie of dreigen met rechtsmaatregelen waartoe zij niet bevoegd zijn.
De Inspectie JenV is vorig jaar ook begonnen met haar toezicht op de coördinatietaak van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV). Zij volgt nu alvast de voorbereidingen die de NCTV treft aan om de wet te voldoen zodat ze vroeg aan de bel kan trekken als ze risico’s ziet.