De taken van de politie bij demonstraties dienen duidelijk beschreven te worden. Die zijn nu nergens precies vastgelegd. In de samenleving bestaan uiteenlopende verwachtingen over deze taken waaraan de politie onmogelijk kan voldoen. De Inspectie Justitie en Veiligheid (Inspectie JenV) roept de minister van Justitie en Veiligheid daarom op duidelijke basisafspraken te maken over deze politietaak, samen met de politie en de minister van Binnenlandse Zaken.
Uit inspectieonderzoek blijkt dat burgers, demonstranten en overheidsorganisaties verschillende denkbeelden hebben over het recht op demonstratie en wat de politie daarbij moet doen. Er wordt bijvoorbeeld verwacht dat de politie demonstraties mogelijk maakt en beschermt. Tegelijkertijd bestaat de verwachting dat zij zorgt voor orde en veiligheid. Dit kan soms betekenen dat demonstraties worden ingeperkt, als de burgemeester dat besluit. De verschillende taken die de politie worden toegedicht, kunnen elkaar tegenwerken.
In het algemeen wordt vaak gesteld dat de overheid demonstraties moet ‘faciliteren’. Er staat echter nergens concreet op papier wat dit ‘faciliteren’ inhoudt. Wat de politie doet bij demonstraties, verschilt daarom in de praktijk en is afhankelijk van waar en wanneer deze plaatsvinden. Dat komt onder meer doordat de burgemeester bepaalt wat de politie in zijn of haar gemeente doet.
Ook al verloopt het overgrote deel van de demonstraties (97 procent) ordelijk, toch legt deze politie-inzet een zware druk op de totale capaciteit. Bij de drie procent van demonstraties waarbij problemen zijn, zijn veel agenten nodig. Andere politietaken, zoals noodhulp en opsporing, komen er door in de knel. Met name politie-eenheden in de grote steden merken dit in hun dagelijkse praktijk. Daar zijn immers ook de meeste demonstraties per jaar.
Om een voorspelbare overheid te zijn en om de politie het werk te laten doen waarvoor ze het meest nodig is, moet volgens de Inspectie JenV beschreven worden wat wel en niet bij het ‘faciliteren van demonstraties’ hoort. Deze basisafspraken moeten vermelden welke taken bij de politie liggen en welke bij andere partijen. Verder dient daarin duidelijk te worden gemaakt wat van demonstranten wordt verwacht als zij willen dat de overheid hun demonstratie ‘faciliteert’. Dat kan bijdragen aan het onderlinge vertrouwen tussen overheid en demonstranten.
Beeld: © Inspectie Justitie en Veiligheid