Geweldsexplosie echter niet te beheersen
De politie heeft professioneel en slagvaardig opgetreden tijdens ongeregeldheden rond de voetbalwedstrijd Ajax - Maccabi Tel Aviv vorig jaar in Amsterdam. Ze had echter niet onmiddellijk een antwoord toen kleine groepen relschoppers mensen aanvielen die zij als Joods beschouwden. De politie werd gedurende dat tijdsbestek van anderhalf uur ingehaald door de snelheid en onvoorspelbaarheid van dit geweld, concludeert de Inspectie Justitie en Veiligheid (Inspectie JenV) in haar rapport over de ongeregeldheden.
Zij onderzocht het handelen van de politie en de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) rond Ajax – Maccabi Tel Aviv en de herdenking van de Kristallnacht. In de nacht van 7 op 8 november 2024 ontstonden op meerdere plekken in de stad gerichte aanvallen op mensen die voor Joods werden aangezien. Deze zogeheten flitsaanvallen werden uitgevoerd door kleine en snel bewegende groepen relschoppers. De aanvallen waren heftig en zorgden voor veel angst. Ze duurden anderhalf uur: van middernacht tot ongeveer half twee ‘s ochtends. Deze tactiek was niet door de politie te voorzien, het was de eerste keer dat zij hiermee te maken kreeg.
Ter voorbereiding op de wedstrijd en de herdenking werkte de politie met scenario’s om risico’s op het verstoren van de openbare orde in te schatten. Ze zette meer dan 1.200 politiemensen in waaronder de Mobiele Eenheid, ze gebruikte drones en waterwerpers. De coördinatie was strak geregeld en er werd continu informatie verzameld.
Grens
Deze traditionele middelen bleken onvoldoende tegen de snelheid en mobiliteit van de middernachtelijke flitsaanvallen. De politie moest onder hoge druk improviseren. Volgens de Inspectie JenV beschermde de politie de slachtoffers en beperkte zij escalatie door flexibel optreden. Zij kon echter niet voorkomen dat op meerdere plekken in de stad mensen werden belaagd. De politie liep tegen de grens aan van wat ze kon doen.
De combinatie van internationale spanningen vanwege de oorlog in het Midden-Oosten, razendsnelle beeldvorming en gewelddadige oproepen op sociale media maakt optreden door de politie steeds complexer. De Inspectie JenV pleit daarom voor het ontwikkelen van strategieën om het politieoptreden flexibeler te maken. Tegelijkertijd geeft de Inspectie JenV aan dat het bijna onmogelijk is om zich goed voor te bereiden op plotselinge aanvallen die via sociale media worden aangewakkerd. Groepen relschoppers kunnen zich razendsnel organiseren en verplaatsen, waardoor de politie vaak pas kan ingrijpen op het moment zelf.
Rol NCTV
De Inspectie JenV concludeert dat de NCTV binnen haar wettelijke taken heeft gehandeld. De coördinator vroeg tijdig informatie op bij de inlichtingen- en veiligheidsdiensten; er was geen concrete (terroristische) dreiging. Wel is onduidelijkheid ontstaan over de taken van de NCTV. Die heeft geen rol in het signaleren van openbare ordeproblematiek, maar daar werd wel naar gevraagd. De Inspectie JenV beveelt de NCTV aan om de eigen rol helder en proactief toe te lichten, vooral richting lokaal bestuur en politie.
Beeld: © ANP / VLN Nieuws